รายงานว่าด้วยเสรีภาพทางศาสนานานาชาติในประเทศไทย พ.ศ. 2563

รายงานสรุป

รัฐธรรมนูญ “ห้ามมิให้เลือกปฏิบัติด้วยเหตุความเชื่อทางศาสนา” และปกป้องเสรีภาพในการนับถือศาสนา ตราบเท่าที่การปฏิบัติตามเสรีภาพในการนับถือศาสนานั้นไม่เป็น “อันตรายต่อความปลอดภัยของรัฐ” ทั้งนี้กฎหมายรับรองกลุ่มศาสนา 5 กลุ่มอย่างเป็นทางการ ได้แก่ กลุ่มพุทธ กลุ่มมุสลิม กลุ่มพราหมณ์-ฮินดู กลุ่มซิกข์ และกลุ่มคริสต์ กระทรวงยุติธรรมอนุญาตให้นำหลักชะรีอะฮ์มาใช้เป็นกระบวนการตามกฎหมายแบบพิเศษที่ไม่ได้อยู่ภายใต้บังคับแห่งประมวลกฎหมายแพ่งแห่งประเทศไทยได้ในส่วนที่เกี่ยวข้องกับกฎหมายครอบครัว ซึ่งรวมถึงมรดก และใช้บังคับกับชาวมุสลิมใน “จังหวัดชายแดนภาคใต้” ซึ่งเรียกว่าเป็น 4 จังหวัดทางใต้สุดของประเทศใกล้ชายแดนมาเลเซีย โดยในจำนวนดังกล่าว มี 3 จังหวัดที่ประชากรส่วนใหญ่เป็นชาวมุสลิม กลุ่มก่อความไม่สงบเชื้อสายมาเลย์ยังคงโจมตีชาวพุทธและมุสลิมในจังหวัดชายแดนภาคใต้ที่ประชากรส่วนใหญ่เป็นชาวมาเลย์มุสลิม ซึ่งเป็นพื้นที่ที่มีความขัดแย้งแบ่งแยกดินแดนมายาวนาน โดยที่อัตลักษณ์ทางศาสนาและทางชาติพันธุ์มีส่วนสัมพันธ์กับปัญหาดังกล่าวอย่างใกล้ชิด ข้อมูลของศูนย์เฝ้าระวังสถานการณ์ภาคใต้ซึ่งเป็นองค์กรนอกภาครัฐระบุว่า ความรุนแรงในระหว่างปีส่งผลให้มีผู้เสียชีวิตอย่างน้อย 116 ราย ในจำนวนดังกล่าว เป็นชาวมุสลิม 83 คน ชาวพุทธ 29 คน และบุคคลที่ไม่ระบุศาสนา 4 คน เทียบกับผู้เสียชีวิต 180 รายในช่วงเวลาเดียวกันของปี 2562 ซึ่งประกอบไปด้วยชาวมุสลิม 123 คน ชาวพุทธ 54 คน และบุคคลที่ไม่ระบุศาสนา 3 คน ผู้สังเกตการณ์ให้เหตุผลว่า จำนวนที่ลดลงเป็นผลร่วมระหว่างการกลับมามีการพูดคุยเพื่อสันติภาพ การปรับปรุงการปฏิบัติการด้านความมั่นคง และผลกระทบจากการระบาดใหญ่ของโรคโควิด-19 ชุมชนมุสลิมในจังหวัดชายแดนภาคใต้ยังคงแสดงความคับข้องใจเนื่องจากรู้สึกว่าถูกเจ้าหน้าที่ฝ่ายความมั่นคงเลือกปฏิบัติ และเห็นว่าระบบศาลยุติธรรมขาดการตรวจสอบและถ่วงดุลอำนาจที่เพียงพอ เมื่อวันที่ 16 กรกฎาคม กลุ่มนักเคลื่อนไหวจากสหพันธ์นิสิตนักศึกษานักเรียนและเยาวชนปาตานี (PerMAS) ยื่นหนังสือต่อคณะกรรมาธิการการกฎหมาย การยุติธรรมและสิทธิมนุษยชน สภาผู้แทนราษฎร เรียกร้องให้กองทัพยุติการตรวจเก็บข้อมูลตัวอย่างสารพันธุกรรม (ดีเอ็นเอ) ในทหารเกณฑ์ในจังหวัดชายแดนภาคใต้ซึ่งส่วนใหญ่เป็นชาวมุสลิม เนื่องจากไม่มีการดำเนินการดังกล่าวในภูมิภาคอื่น ๆ ทั้งนี้ เมื่อเทียบกับปีก่อน ๆ เจ้าหน้าที่ตรวจคนเข้าเมืองบุกตรวจค้นเพื่อควบคุมตัวผู้ลี้ภัย (รวมทั้งผู้ที่หลบหนีจากการข่มเหงทางศาสนา) ที่ลงทะเบียนไว้กับสำนักงานข้าหลวงใหญ่ผู้ลี้ภัยแห่งสหประชาชาติ (UNHCR) น้อยครั้งลงเมื่อเทียบกับปีก่อน ๆ รัฐบาลอ้างว่าปฏิบัติการลักษณะดังกล่าวเป็นส่วนหนึ่งของมาตรการตรวจสอบการเข้าเมืองโดยผิดกฎหมายตามปกติ สื่อและองค์กรนอกภาครัฐรายงานในระหว่างปีว่า ชาวมุสลิมอุยกูร์หลายสิบคนจากประเทศจีนยังคงพำนักอยู่ในศูนย์กักกันของสำนักงานตรวจคนเข้าเมืองทั่วประเทศ โดยส่วนใหญ่ถูกกักตัวมาตั้งแต่ปี 2558

ทางการกล่าวหาว่า กลุ่มก่อความไม่สงบชาวมุสลิมลอบวางระเบิดเมื่อวันที่ 24 กุมภาพันธ์ในจังหวัดสงขลา ส่งผลให้มีผู้ได้รับบาดเจ็บอย่างน้อย 10 ราย เป็นชาวพุทธ 9 คน และชาวมุสลิม 1 คน โดยเชื่อว่าเป็นการตอบโต้เหตุการณ์สังหารชาวบ้านมุสลิมจำนวน 5 รายในจังหวัดนราธิวาสเมื่อวันที่ 23 กุมภาพันธ์ ในระหว่างปีไม่มีรายงานการทำร้ายพระภิกษุหรือโจมตีวัดพุทธ ซึ่งแตกต่างจากปีก่อน ๆ

หมวดที่ 1. ประชากรที่นับถือศาสนา

รัฐบาลสหรัฐฯ ประมาณไว้ (เมื่อกลางปี 2563) ว่า ประชากรทั้งหมดในประเทศไทยมีจำนวน 69 ล้านคน ข้อมูลการสำรวจสำมะโนประชากรล่าสุดเมื่อปี 2553 ระบุว่า ร้อยละ 93 ของประชากรนับถือศาสนาพุทธนิกายเถรวาท ส่วนอีกร้อยละ 5 เป็นชาวมุสลิม อย่างไรก็ตาม องค์กรนอกภาครัฐ นักวิชาการ และกลุ่มศาสนากล่าวว่า ร้อยละ 85-95 ของประชากรนับถือศาสนาพุทธนิกายเถรวาท ส่วนอีกร้อยละ 5-10 ของประชากรนับถือศาสนาอิสลาม ประชากรส่วนที่เหลือเป็นกลุ่มที่นับถือภูตผี ศาสนาคริสต์ ลัทธิขงจื๊อ ศาสนาฮินดู ศาสนายูดาห์ ศาสนาซิกข์ และลัทธิเต๋า

ชาวพุทธส่วนใหญ่นำพิธีกรรมของศาสนาฮินดูและการนับถือภูตผีมาประกอบศาสนพิธีของตนด้วย พระสงฆ์ในนิกายเถรวาทแบ่งออกเป็น 2 นิกายหลักด้วยกัน ได้แก่ มหานิกายและธรรมยุติกนิกาย โดยมหานิกายมีความเก่าแก่และเป็นที่แพร่หลายมากกว่าในชุมชนสงฆ์

อิสลามเป็นศาสนาที่มีผู้นับถือมากที่สุดใน 3 จังหวัดจาก 4 จังหวัดทางใต้สุดของประเทศ (นราธิวาส ยะลา และปัตตานี) ใกล้ชายแดนมาเลเซีย ซึ่งโดยทั่วไปเรียกว่า “จังหวัดชายแดนภาคใต้” ชาวมุสลิมส่วนใหญ่ในจังหวัดเหล่านี้มีเชื้อสายมาเลย์ แต่ประชากรมุสลิมทั่วประเทศมีหลายเชื้อชาติ ซึ่งรวมทั้งลูกหลานของผู้อพยพจากเอเชียใต้ จีน กัมพูชา และอินโดนีเซีย รวมทั้งเชื้อสายไทยด้วย ข้อมูลของกรมการศาสนา กระทรวงวัฒนธรรม ระบุว่า ชาวมุสลิมร้อยละ 99 นับถือนิกายสุหนี่

ผู้ที่มีเชื้อสายจีนและเวียดนามส่วนใหญ่นับถือศาสนาพุทธนิกายมหายานหรือเถรวาท นอกจากนี้ ผู้ที่มีเชื้อสายจีนจำนวนมากรวมทั้งชาวเมี่ยน ยังนับถือลัทธิเต๋าในรูปแบบต่าง ๆ ด้วย

ชาวคริสต์ส่วนใหญ่เป็นผู้ที่มีเชื้อสายจีน และกว่าครึ่งหนึ่งของชุมชนชาวคริสต์นับถือนิกายโรมันคาทอลิก

หมวดที่ 2. สถานะด้านการเคารพเสรีภาพในการนับถือศาสนาของรัฐบาล

กรอบทางกฎหมาย

รัฐธรรมนูญกำหนดให้มนุษย์ทุกคนเท่าเทียมกันตามกฎหมาย โดยไม่คำนึงถึงความเชื่อทางศาสนา และอนุญาตให้ทุกคนนับถือศาสนา ปฏิบัติตามหลักศาสนา หรือประกอบกิจทางศาสนาใดก็ได้ตามที่ต้องการ ตราบใดที่เสรีภาพดังกล่าวมิได้ “เป็นอันตรายต่อความปลอดภัยของรัฐ” รัฐธรรมนูญให้อำนาจรัฐในการอุปถัมภ์และคุ้มครองพระพุทธศาสนา ตลอดจนศาสนาอื่น ๆ แต่ก็มีบทบัญญัติเพื่อส่งเสริมศาสนาพุทธนิกายเถรวาทเป็นพิเศษโดยการให้ความรู้ เผยแผ่หลักคำสอนของศาสนา และกำหนดมาตรการและกลไก “ในการป้องกันมิให้มีการบ่อนทำลายพระพุทธศาสนาไม่ว่าในรูปแบบใด”

ในปี 2559 รัฐบาลทหารในขณะนั้นมีคำสั่งพิเศษให้รัฐอุปถัมภ์และคุ้มครอง “ทุกศาสนาอันเป็นที่รับรอง” ในประเทศ แต่ก็ได้กำหนดให้หน่วยงานของรัฐทั้งหมดดูแลให้มี “การเผยแพร่หลักธรรมคำสอนที่ถูกต้อง” ตามแนวทางของศาสนาโดยไม่ “บิดเบือนให้เป็นความขัดแย้งในหมู่ศาสนิกชน” โดยคำสั่งดังกล่าวยังคงมีผลอยู่ กฎหมายห้ามไว้โดยเฉพาะมิให้มีการดูหมิ่นหรือเหยียดหยามศาสนาพุทธและพระสงฆ์ ผู้ฝ่าฝืนจะต้องโทษจำคุกไม่เกิน 1 ปี หรือปรับไม่เกิน 20,000 บาท (670 เหรียญสหรัฐ) หรือทั้งจำทั้งปรับ ประมวลกฎหมายอาญาห้ามดูหมิ่นหรือก่อความรบกวนในศาสนสถานหรือศาสนพิธีของกลุ่มศาสนาที่ทางราชการรับรอง มิฉะนั้น จะต้องโทษจำคุกตั้งแต่ 1-7 ปี หรือปรับตั้งแต่ 20,000-140,000 บาท (670-4,700 เหรียญสหรัฐ) หรือทั้งจำทั้งปรับ

กฎหมายรับรองกลุ่มศาสนาอย่างเป็นทางการทั้งหมด 5 กลุ่ม ได้แก่ กลุ่มพุทธ กลุ่มมุสลิม กลุ่มพราหมณ์-ฮินดู กลุ่มซิกข์ และกลุ่มคริสต์ แม้ว่าประเทศไทยจะไม่มีศาสนาประจำชาติอย่างเป็นทางการ แต่รัฐธรรมนูญยังคงบัญญัติให้พระมหากษัตริย์ทรงเป็นพุทธมามกะ และทรงเป็น “อัครศาสนูปถัมภก”

กลุ่มศาสนาที่เกี่ยวข้องกับกลุ่มศาสนาที่ทางราชการรับรองทั้ง 5 กลุ่มมีสิทธิขอจดทะเบียนเพื่อรับสิทธิประโยชน์จากรัฐ เช่น ได้รับเงินอุดหนุนจากรัฐ ได้รับยกเว้นภาษีทรัพย์สินและภาษีเงินได้ และได้รับการพิจารณาวีซ่าพักอาศัยเป็นพิเศษสำหรับเจ้าหน้าที่ชาวต่างชาติ ทั้งนี้ ทางการไม่บังคับกลุ่มศาสนาให้จดทะเบียน และกลุ่มศาสนาต่าง ๆ อาจดำเนินการได้โดยไม่ถูกรัฐบาลแทรกแซง ไม่ว่าจะได้รับการจดทะเบียนหรือการรับรองอย่างเป็นทางการหรือไม่ก็ตาม กรมการศาสนารับผิดชอบในการจดทะเบียนกลุ่มศาสนาต่าง ๆ ยกเว้นกลุ่มพุทธที่มีสำนักงานพระพุทธศาสนาแห่งชาติดูแล ซึ่งเป็นหน่วยงานอิสระของรัฐภายใต้การกำกับดูแลโดยตรงของนายกรัฐมนตรี

กรมการศาสนาอาจจดทะเบียนนิกายใหม่นอกกลุ่มศาสนาที่ทางราชการรับรองทั้ง 5 กลุ่มเฉพาะในกรณีที่นิกายดังกล่าวมีคุณสมบัติต่อไปนี้ 1. มีสาวกทั่วประเทศอย่างน้อย 5,000 คน 2. มีหลักคำสอนอันเป็นเอกลักษณ์ในทางศาสนศาสตร์ 3. ไม่ได้ดำเนินกิจกรรมทางการเมือง และ 4. ได้รับการอนุมัติอย่างเป็นทางการจากที่ประชุมซึ่งกรมการศาสนาจัดขึ้น โดยมีตัวแทนจากกระทรวงที่เกี่ยวข้องและกลุ่มศาสนาที่ทางราชการรับรองทั้ง 5 กลุ่ม นอกจากนี้ ผู้นำกลุ่มศาสนาที่ประสงค์จดทะเบียนกับกรมการศาสนา จะต้องยื่นเอกสารแสดงวัตถุประสงค์และวิธีดำเนินการ ความสัมพันธ์ใด ๆ กับต่างประเทศ บัญชีรายชื่อสมาชิกบริหารและเจ้าหน้าที่อาวุโส ตลอดจนที่ตั้งของสถานที่บริหาร ศาสนสถาน และสำนักสอนศาสนา อย่างไรก็ตาม ด้วยนโยบายแล้ว รัฐบาลจะไม่รับรองกลุ่มศาสนาใหม่ใด ๆ อีกนอกจาก 5 กลุ่มหลักข้างต้น

รัฐธรรมนูญห้ามนักบวช สามเณร พระสงฆ์ และพระอื่น ๆ ในศาสนาพุทธลงคะแนนเสียงเลือกตั้งหรือลงสมัครรับเลือกตั้งเป็นสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรหรือสมาชิกวุฒิสภา หรือดำรงตำแหน่งที่เกี่ยวข้องกับการเมือง ข้อมูลของสำนักงานพระพุทธศาสนาระบุว่า ณ เดือนสิงหาคม มีพระสงฆ์ 239,023 รูปซึ่งไม่มีสิทธิลงคะแนนเสียงเลือกตั้งหรือลงสมัครรับเลือกตั้ง นอกจากนี้ ยังห้ามมิให้นักบวชในศาสนาคริสต์สวมใส่เครื่องแต่งกายทางศาสนาไปลงคะแนนเสียงเลือกตั้ง ทั้งนี้ อิหม่ามไม่ถือว่าเป็นพระหรือนักบวช ดังนั้นจึงลงคะแนนเสียงเลือกตั้งและดำรงตำแหน่งทางการเมืองได้ ยกเว้นจุฬาราชมนตรี (ผู้ตัดสินชี้ขาดสูงสุดทางศาสนาอิสลาม)

มหาเถรสมาคมทำหน้าที่เป็นหน่วยงานปกครองคณะสงฆ์ในประเทศไทย พระมหากษัตริย์ทรงไว้ซึ่งพระราชอำนาจในการแต่งตั้งหรือถอดถอนกรรมการมหาเถรสมาคมตามพระราชอัธยาศัย โดยไม่ต้องคำนึงถึงสมณศักดิ์ของพระสงฆ์ และไม่ต้องผ่านความเห็นชอบหรือทรงปรึกษาหารือกับสมเด็จพระสังฆราช ผู้ซึ่งพระมหากษัตริย์มีพระราชอำนาจแต่งตั้งตามกฎหมายด้วยเช่นกัน

กฎหมายบัญญัติให้สถานศึกษาทั้งระดับชั้นประถมศึกษาและมัธยมศึกษาให้ความรู้เกี่ยวกับศาสนากับนักเรียนทุกคนโดยไม่มีข้อยกเว้น หลักสูตรต้องมีเนื้อหาเกี่ยวกับกลุ่มศาสนาที่ทางราชการรับรองทั้ง 5 กลุ่ม โดยกำหนดให้มีเวลาสอนพระพุทธศาสนามากกว่าศาสนาอื่น ๆ นักเรียนที่ต้องการจะศึกษาศาสนาใดศาสนาหนึ่งอย่างละเอียดอาจเข้าเรียนที่โรงเรียนสอนศาสนาของเอกชน และโอนหน่วยกิตไปยังโรงเรียนรัฐบาลได้ โรงเรียนที่ร่วมมือกับองค์กรบริหารท้องถิ่นของตนได้รับอนุญาตให้เปิดวิชาศาสนศึกษาเพิ่มเติมได้ ปัจจุบันมีมหาวิทยาลัยคริสเตียนของเอกชน 2 แห่ง และวิทยาลัยคาทอลิก 1 แห่ง ซึ่งเปิดสอนศาสนาให้กับสาธารณชน รวมทั้งมีโรงเรียนคาทอลิกและโปรเตสแตนต์ระดับประถมศึกษาและมัธยมศึกษาที่กระทรวงศึกษาธิการดูแลด้านหลักสูตรและการจดทะเบียนอยู่ประมาณ 350 แห่ง มหาเถรสมาคมจัดทำหลักสูตรพิเศษด้านพุทธศาสนศึกษา และคณะกรรมการกลางอิสลามแห่งประเทศไทยจัดทำหลักสูตรพิเศษด้านอิสลามศึกษา ซึ่งอยู่ในภาคบังคับของโรงเรียนรัฐบาล

คณะกรรมการกลางอิสลามแห่งประเทศไทยประกอบด้วยสมาชิกชาวมุสลิมที่มีพระบรมราชโองการโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมแต่งตั้ง และมีหน้าที่ให้คำแนะนำเกี่ยวกับประเด็นทางศาสนาอิสลามแก่กระทรวงศึกษาธิการและกระทรวงมหาดไทย รัฐบาลให้ความช่วยเหลือทางการเงินแก่สถาบันการศึกษาศาสนาอิสลาม รวมถึงมอบเงินทุนสำหรับการก่อสร้างมัสยิดและการเข้าร่วมพิธีฮัจญ์ มีโรงเรียนอิสลามระดับชั้นประถมศึกษาและมัธยมศึกษาหลายร้อยแห่งทั่วประเทศ นักเรียนสามารถรับการศึกษาศาสนาอิสลามในจังหวัดชายแดนภาคใต้ด้วย 4 วิธีดังต่อไปนี้ 1. จากโรงเรียนที่รัฐบาลให้เงินอุดหนุนและเปิดสอนศาสนาอิสลามตามหลักสูตรระดับประเทศ 2. จากโรงเรียนอิสลามของเอกชนที่อาจเปิดสอนวิชาอื่น ๆ นอกเหนือจากวิชาคัมภีร์อัลกุรอาน เช่น วิชาภาษาต่างประเทศ (ภาษาอาหรับและภาษาอังกฤษ) อย่างไรก็ดี หลักสูตรดังกล่าวอาจไม่ได้รับการเห็นชอบจากรัฐบาล 3. จากโรงเรียนอิสลามของเอกชนประเภทไปกลับที่เปิดสอนศาสนาอิสลามตามหลักสูตรของโรงเรียนให้กับนักเรียนทุกวัย และ 4. จากหลักสูตรศาสนาหลังเลิกเรียนสำหรับเด็กชั้นประถมศึกษาปีที่ 1-6 ที่มักจะจัดสอนที่มัสยิด

กระทรวงยุติธรรมอนุญาตให้นำหลักชะรีอะฮ์มาใช้เป็นกระบวนการตามกฎหมายแบบพิเศษ แม้ว่าจะไม่ได้บัญญัติไว้ในประมวลกฎหมายแพ่ง และใช้บังคับกับชาวมุสลิมในจังหวัดชายแดนภาคใต้ได้ในส่วนที่เกี่ยวข้องกับกฎหมายครอบครัว ซึ่งรวมถึงมรดก ศาลจังหวัดบังคับใช้กฎหมายดังกล่าว และผู้เชี่ยวชาญด้านชะรีอะฮ์เป็นผู้ให้คำแนะนำแก่ผู้พิพากษา กฎหมายได้วางโครงสร้างบริหารของชุมชนชาวมุสลิมในจังหวัดชายแดนภาคใต้ไว้อย่างเป็นทางการ รวมถึงกระบวนการในการแต่งตั้งจุฬาราชมนตรีที่พระมหากษัตริย์ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมแต่งตั้งให้เป็นที่ปรึกษาราชการด้านกิจการศาสนาอิสลาม

กรมการศาสนากำหนดจำนวนผู้สอนศาสนาชาวต่างชาติที่ได้รับอนุญาตให้ขึ้นทะเบียนและปฏิบัติงานในประเทศไทยไว้ดังต่อไปนี้ ชาวคริสต์ 1,357 คน ชาวมุสลิม 6 คน ชาวฮินดู 20 คน และชาวซิกข์ 41 คน การขึ้นทะเบียนจะทำให้ได้รับสิทธิประโยชน์บางประการ เช่น การได้รับวีซ่าที่อายุนานขึ้น ตัวแทนของกลุ่มศาสนาที่ทางราชการรับรองทั้ง 5 กลุ่มอาจขอวีซ่าอายุ 1 ปีแบบต่ออายุได้ ผู้สอนศาสนาชาวต่างชาติจากกลุ่มศาสนาอื่น ๆ จะต้องต่ออายุวีซ่าทุก ๆ 90 วัน

ปัจจุบันประเทศไทยเป็นรัฐภาคีแห่งกติการะหว่างประเทศว่าด้วยสิทธิพลเมืองและสิทธิทางการเมือง

แนวทางปฏิบัติของรัฐบาล

เนื่องจากศาสนาและชาติพันธุ์มักมีส่วนสัมพันธ์กันอย่างใกล้ชิด จึงเป็นการยากที่จะจำแนกเหตุการณ์ความรุนแรงหลายครั้งที่เกิดจากกลุ่มก่อความไม่สงบชาวมาเลย์มุสลิมว่ามีพื้นฐานจากอัตลักษณ์ทางศาสนาเพียงอย่างเดียวเท่านั้น

ข้อมูลของศูนย์เฝ้าระวังสถานการณ์ภาคใต้ระบุว่า ความรุนแรงในระหว่างปีส่งผลให้มีผู้เสียชีวิตอย่างน้อย 116 ราย ในจำนวนดังกล่าว เป็นชาวมุสลิม 83 คน ชาวพุทธ 29 คน และบุคคลที่ไม่ระบุศาสนา 4 คน เทียบกับผู้เสียชีวิต 180 รายในปี 2562 โดยประกอบไปด้วยชาวมุสลิม 123 คน ชาวพุทธ 54 คน และบุคคลที่ไม่ระบุศาสนา 3 คน ผู้สังเกตการณ์ให้เหตุผลว่า จำนวนที่ลดลงเป็นผลร่วมระหว่างการกลับมามีการพูดคุยเพื่อสันติภาพ การปรับปรุงการปฏิบัติการด้านความมั่นคง และผลกระทบจากโรคโควิด-19 องค์กรนอกภาครัฐในพื้นที่รายงานว่า กลุ่มก่อความไม่สงบมักมองว่าครูและทหารที่อารักขาครูมีความเกี่ยวข้องกับรัฐ จึงถือเป็นเป้าโจมตีอันชอบธรรม สถิติที่เก็บจากรายงานประจำวันของตำรวจภูธรภาค 9 แสดงให้เห็นว่า ไม่มีครูหรือนักเรียนเสียชีวิตจากเหตุการณ์โจมตีของผู้ก่อความไม่สงบในระหว่างปี อย่างไรก็ตาม มีการโจมตีหน่วยอารักขาครูในเดือนกรกฎาคมและสิงหาคม ซึ่งส่งผลให้มีเจ้าหน้าที่ทหารพรานเสียชีวิต 3 นาย

ในเดือนกุมภาพันธ์ หน่วยปฏิบัติการพิเศษร่วมยิงปะทะกับกลุ่มก่อความไม่สงบชาวมุสลิมระหว่างการบุกตรวจในจังหวัดนราธิวาส ส่งผลให้ผู้ต้องสงสัยเสียชีวิต 5 ราย ศูนย์เฝ้าระวังสถานการณ์ภาคใต้ระบุว่า เหตุการณ์ดังกล่าวเป็นการสังหารนอกกระบวนการยุติธรรม ในวันต่อมาเกิดเหตุระเบิดโจมตีซึ่งมีรายงานว่าเป็นการตอบโต้การปะทะดังกล่าว ส่งผลให้มีผู้บาดเจ็บ 10 คน ซึ่งส่วนใหญ่เป็นชาวพุทธ

สำนักข่าวเรดิโอ ฟรี เอเชีย ระบุว่า ทางการตัดสินจำคุกชาวอุยกูร์ 7 คนเป็นเวลา 2 ปี โทษฐานหลบหนีออกจากศูนย์กักกันของสำนักงานตรวจคนเข้าเมืองในจังหวัดมุกดาหารเมื่อเดือนมกราคม โดยทั้งหมดได้พยายามหลบหนีมาแล้วครั้งหนึ่งในเดือนกุมภาพันธ์ 2562 รายงานดังกล่าวระบุว่า พวกเขาเป็นส่วนหนึ่งของชาวอุยกูร์ประมาณ 50 คนที่ยังหลงเหลืออยู่ในประเทศไทย จากจำนวนกว่า 400 คนที่หลบหนีการข่มเหงมาจากประเทศจีนในช่วงปี 2557 นางชลิดา ผู้อำนวยการองค์กรนอกภาครัฐแห่งหนึ่งที่ทำงานเพื่อช่วยเหลือชาวอุยกูร์ในไทยกล่าวว่า ชาวอุยกูร์ทั้งเจ็ดคนหลบหนีออกมาเนื่องจากไม่อาจทนกับสภาพความเป็นอยู่ในศูนย์กักกันได้อีกต่อไป

ชุมชนมุสลิมในจังหวัดชายแดนภาคใต้ยังคงแสดงความคับข้องใจเนื่องจากรู้สึกว่าถูกเจ้าหน้าที่ฝ่ายความมั่นคงเลือกปฏิบัติ และเห็นว่าระบบศาลยุติธรรมขาดการตรวจสอบและถ่วงดุลอำนาจที่เพียงพอ เมื่อวันที่ 16 กรกฎาคม กลุ่มนักเคลื่อนไหวจาก PerMAS ยื่นหนังสือต่อคณะกรรมาธิการการกฎหมาย การยุติธรรมและสิทธิมนุษยชน สภาผู้แทนราษฎร เรียกร้องให้กองทัพยุติการตรวจเก็บข้อมูลดีเอ็นเอในการเกณฑ์ทหารในจังหวัดชายแดนภาคใต้ ซึ่งส่วนใหญ่เป็นชาวมุสลิม ในปีก่อนหน้า กองทัพเก็บข้อมูลดีเอ็นเอของทหารเกณฑ์ในจังหวัดชายแดนภาคใต้ แต่ไม่มีการดำเนินการดังกล่าวในภูมิภาคอื่น ๆ โฆษกประจำกองอำนวยการรักษาความมั่นคงภายในราชอาณาจักร ภาค 4 ซึ่งเป็นหน่วยงานที่รับผิดชอบพื้นที่ชายแดนภาคใต้ กล่าวว่า กองทัพจะยังทำการเก็บตัวอย่างดีเอ็นเอจากทหารเกณฑ์ที่สมัครใจต่อไป

ทางการยังคงใช้พระราชกำหนดการบริหารราชการในสถานการณ์ฉุกเฉินและพระราชบัญญัติกฎอัยการศึกที่บังคับใช้ในพื้นที่จังหวัดชายแดนภาคใต้มาตั้งแต่ปี 2548 และ 2547 ตามลำดับ ซึ่งให้อำนาจอย่างมีนัยสำคัญแก่ทหาร ตำรวจ และเจ้าหน้าที่ฝ่ายพลเรือน ในการจำกัดสิทธิพื้นฐานบางประการ ซึ่งรวมถึงการขยายระยะเวลาการกักตัวก่อนการพิจารณาคดีและขยายขอบเขตการเข้าตรวจค้นโดยไม่มีหมายศาล ทางการให้อำนาจบางประการด้านความมั่นคงภายในแก่กองทัพ ซึ่งมักส่งผลให้ชาวมุสลิมกล่าวหาว่ามีการปฏิบัติที่ไม่เป็นธรรม เช่น การตรวจค้นยานพาหนะที่มีผู้โดยสารชาวมุสลิมบ่อยกว่าปกติ

ในเดือนมิถุนายน ชาวมุสลิมในจังหวัดชายแดนภาคใต้แสดงความคับข้องใจต่อการตรวจค้นโรงเรียนอิสลามในอำเภอสะบ้าย้อย จังหวัดสงขลา ซึ่งส่งผลให้เจ้าหน้าที่ทหารยึดถังแก๊สที่ไม่ได้ใช้งานจำนวนมาก กองทัพระบุว่า สาเหตุมาจากความกังวลว่าถังแก๊สอาจจะถูกนำไปใช้ทำระเบิดเพื่อก่อความไม่สงบได้ โรงเรียนดังกล่าวแจ้งว่า ถังแก๊สเป็นเพียงถังบรรจุเก่าที่ถูกทิ้งไว้และทางสถาบันไม่สนับสนุนขบวนการก่อการร้าย

รายงานของกลุ่มสิทธิมนุษยชนและสื่อมวลชนระบุว่า ผู้ลี้ภัยและผู้แสวงหาที่พักพิงจำนวนมากในประเทศไทยหลบหนีการข่มเหงทางศาสนามาจากประเทศของตน UNHCR ระบุว่า ตามกฎหมายของไทยแล้ว ผู้ลี้ภัยและผู้แสวงหาที่พักพิงที่เข้าประเทศโดยไม่มีวีซ่าถูกต้องตามกฎหมาย ถือเป็นคนต่างด้าวผิดกฎหมาย จึงอาจถูกจับกุม กักตัว และส่งตัวกลับประเทศ ไม่ว่าจะได้ลงทะเบียนกับทางหน่วยงานไว้แล้วหรือไม่ก็ตาม จากข้อมูลของ UNHCR ในปีนี้เจ้าหน้าที่ตรวจคนเข้าเมืองปฏิบัติการบุกตรวจค้นและจับกุมผู้ที่พำนักในประเทศโดยผิดกฎหมายน้อยกว่าเดิมเมื่อเทียบกับปีที่ผ่าน ๆ มา ซึ่งบุคคลเหล่านี้รวมไปถึงผู้ลี้ภัยและผู้แสวงหาที่พักพิงที่ลงทะเบียนกับ UNHCR ไว้แล้ว ผู้สนับสนุนผู้ลี้ภัยระบุว่า ระหว่างปีเจ้าหน้าที่บุกตรวจค้นเพื่อหาผู้อพยพผิดกฎหมายเป็นระยะ ๆ โดยได้จับกุมชาวคริสเตียนเชื้อสายปากีสถานอย่างน้อย 10 คน และชาวมุสลิมนิกายอามาห์ดียะห์เชื้อสายปากีสถานอย่างน้อย 13 คน หลายคนในจำนวนนี้มีสถานะเป็นผู้ลี้ภัยหรือผู้แสวงหาที่พักพิง รัฐบาลและ UNHCR กล่าวว่า การตรวจค้นเหล่านี้ไม่ได้มุ่งเป้าไปยังกลุ่มศาสนาใดเป็นพิเศษ และการจับกุมเป็นส่วนหนึ่งของการบังคับใช้กฎหมายการเข้าเมืองกับคนต่างด้าวผิดกฎหมายที่ดำเนินไปอย่างต่อเนื่อง

โดยปกติแล้ว ทางการจะไม่เนรเทศบุคคลที่มีสถานะผู้แสวงหาที่พักพิงหรือผู้ลี้ภัยของ UNHCR อย่างถูกต้อง และอนุญาตให้เจ้าหน้าที่ UNHCR เข้าพบผู้แสวงหาที่พักพิงและผู้ลี้ภัยที่ถูกกักตัวอยู่ได้ ในบางกรณี ผู้ลี้ภัยที่ UNHCR รับรองสถานะ ซึ่งรวมถึงผู้ที่หลบหนีจากการข่มเหงทางศาสนา รายงานว่า ตนพักอยู่ที่ศูนย์กักกันของสำนักงานตรวจคนเข้าเมืองในสภาพแออัดเป็นเวลาหลายปี ในหลายกรณี ทางการให้แม่และเด็กอยู่ในสถานพักพิง เพื่อปฏิบัติตามนโยบายลดการกักตัวผู้อพยพที่เป็นเด็ก ในทางปฏิบัติ สถานพักพิงดังกล่าวมีพื้นที่มากกว่าศูนย์กักกันฯ แต่ยังคงจำกัดเสรีภาพในการเดินทางอย่างเคร่งครัด อย่างไรก็ตาม ระหว่างปีมีรายงานจำนวนมากที่ระบุว่า ทางการกักตัวผู้ลี้ภัยและผู้แสวงหาที่พักพิงที่เป็นเด็กในศูนย์กักกันฯ หรือสถานีตำรวจในท้องถิ่น ซึ่งรวมไปถึงเด็กชาวมุสลิมโรฮีนจาที่หลบหนีจากการข่มเหงทางศาสนาและชาติพันธุ์มาจากพม่า

นักเคลื่อนไหวเพื่อสิทธิมนุษยชนรายงานว่า ในระหว่างปี สมาชิกของกลุ่มฝ่าหลุนกงจากจีนซึ่งมีสถานะผู้ลี้ภัย ถูกตำรวจตรวจสอบหรือจับกุมเป็นช่วง ๆ UNHCR ประเมินว่า ผู้แสวงหาที่พักพิงและผู้ลี้ภัยชาวจีนส่วนใหญ่ รวมทั้งผู้ที่ถูกกักตัว ไม่มีความเสี่ยงที่จะถูกส่งกลับตัวไปสู่อันตรายในจีน

สื่อและองค์กรนอกภาครัฐรายงานในระหว่างปีว่า ชาวมุสลิมอุยกูร์หลายสิบคนที่มาจากจีนยังคงพำนักอยู่ในศูนย์กักกันของสำนักงานตรวจคนเข้าเมืองทั่วประเทศ โดยส่วนใหญ่ถูกกักตัวมาตั้งแต่ปี 2558 องค์กรด้านมนุษยธรรมรายงานว่า ทางการจีนยังคงกดดันให้รัฐบาลไทยส่งตัวชาวอุยกูร์กลับไปยังจีนโดยที่พวกเขาไม่ยินยอม กลุ่มที่ดำเนินงานด้านมนุษยธรรมดังกล่าวเรียกร้องให้รัฐบาลอนุญาตให้บุคคลเหล่านี้ย้ายถิ่นฐานไปในประเทศที่ปลอดภัยตามความประสงค์ของพวกเขา

รัฐบาลยังคงเดินหน้าสืบสวนสอบสวนและดำเนินคดีในกรณีที่มีการกล่าวหาว่า พระสงฆ์อาวุโสและเจ้าหน้าที่ระดับสูงของรัฐจากสำนักงานพระพุทธศาสนาแห่งชาติยักยอกทรัพย์ ในเดือนมีนาคม คณะกรรมการป้องกันและปราบปรามการทุจริตแห่งชาติ (ป.ป.ช.) ประกาศว่าได้ชี้มูลความผิดไปแล้ว 11 สำนวน และยังคงดำเนินการสืบสวนคดีอื่น ๆ ที่เกี่ยวข้องกับการยักยอกทรัพย์สิน ซึ่งมีมูลค่าความเสียหาย 26.7 ล้านบาท (892,000 เหรียญสหรัฐ) ในช่วงสิ้นปี ป.ป.ช. ระบุว่าได้ส่งสำนวนคดี 27 สำนวนให้ตำรวจเพื่อสืบสวนต่อไป และอีก 25 สำนวนให้พนักงานอัยการและศาลเพื่อดำเนินคดี ในขณะที่กว่า 30 คดียังอยู่ระหว่างการพิจารณาโดย ป.ป.ช.

รัฐบาลไม่ได้รับรองกลุ่มศาสนาใหม่ใด ๆ เพิ่มเติมนับตั้งแต่ปี 2527 ถึงแม้ว่าจะไม่มีการรับรองหรือจดทะเบียนอย่างเป็นทางการตามกฎหมาย แต่กลุ่มประชาสังคมยังคงรายงานว่า กลุ่มศาสนาที่ไม่ได้จดทะเบียนสามารถดำเนินการได้อย่างเสรี และการที่รัฐบาลไม่รับรองหรือจดทะเบียนกลุ่มศาสนาเพิ่มเติมก็ไม่ได้จำกัดการดำเนินกิจกรรมของกลุ่มเหล่านี้แต่อย่างใด อย่างไรก็ตาม สมาชิกแกนนำของกลุ่มฝ่าหลุนกงรายงานว่า เจ้าหน้าที่ฝ่ายความมั่นคงคอยจับตาดูสมาชิกกลุ่มอย่างใกล้ชิด และบางครั้งก็ข่มขู่ผู้ฝึกที่แจกเอกสารของกลุ่มด้วย แม้ว่าการจดทะเบียนจะให้สิทธิประโยชน์บางประการ เช่น การได้รับวีซ่าที่อายุนานขึ้น แต่กลุ่มศาสนารายงานว่า การไม่จดทะเบียนไม่ได้เป็นอุปสรรคสำคัญต่อกิจกรรมการประกาศศาสนาของครูสอนศาสนาต่างชาติ และผู้เผยแผ่ศาสนาที่ไม่ได้จดทะเบียนจำนวนมากทำงานในประเทศได้โดยไม่ถูกรัฐบาลแทรกแซง

ภิกษุและคณะกรรมการวัดยังคงปฏิบัติตามคำสั่งของมหาเถรสมาคมในปี 2561 ซึ่งห้ามใช้พื้นที่ของวัดจัดกิจกรรมหรือชุมนุมทางการเมือง การประชุม หรือการสัมมนาเพื่อวัตถุประสงค์ที่ละเมิดกฎหมายหรือกระทบต่อความมั่นคงของประเทศ ความสงบเรียบร้อย หรือศีลธรรมอันดีของประชาชน แม้จะไม่มีรายงานข่าวว่ามีพระภิกษุฝ่าฝืนคำสั่งดังกล่าวของมหาเถรสมาคม แต่พระสงฆ์จำนวนหนึ่งได้เข้าร่วมการชุมนุมประท้วงต่อต้านรัฐบาลตามท้องถนน

กฎหมายยังคงไม่รับรองสถานะของภิกษุณีอย่างเป็นทางการ แม้ว่าในปี 2558 คณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติได้แนะนำให้รัฐบาลแก้ไขกฎหมายที่เกี่ยวข้องแล้วก็ตาม มหาเถรสมาคมยังคงห้ามผู้หญิงบวชเป็นภิกษุณี ผู้หญิงที่ประสงค์ครองสมณเพศมักเดินทางไปเข้ารับการอุปสมบทที่ศรีลังกา จากจำนวนนักบวชในพระพุทธศาสนาประมาณ 239,023 รูปทั่วประเทศ มีภิกษุณี 250-300 รูป แต่เนื่องจากกฎหมายว่าด้วยความเท่าเทียมระหว่างเพศยกเว้นกรณีที่เกี่ยวข้องกับ “การปฏิบัติตามหลักการทางศาสนา” ภิกษุณีจึงไม่ได้รับการคุ้มครองด้านความเท่าเทียมระหว่างเพศจากรัฐบาล เจ้าหน้าที่ทางการยังคงไม่ได้ต่อต้านหรือสนับสนุนการอุปสมบทภิกษุณีอย่างเป็นทางการ และยังอนุญาตให้ภิกษุณีปฏิบัติศาสนกิจและก่อตั้งอารามและวัดได้ อย่างไรก็ตาม เนื่องจากไม่ได้รับการรับรองอย่างเป็นทางการ อารามของภิกษุณียังคงไม่สามารถรับสิทธิประโยชน์ใด ๆ จากรัฐบาลเหมือนที่วัดในพระพุทธศาสนาได้รับ ซึ่งส่วนใหญ่แล้ว ได้แก่ การยกเว้นภาษี การรักษาพยาบาลโดยไม่เสียค่าใช้จ่าย และเงินอุดหนุนสำหรับการก่อสร้างและดำเนินโครงการด้านสวัสดิการสังคม ภิกษุณีไม่ได้รับความคุ้มครองเป็นพิเศษจากรัฐบาลจากการประทุษร้ายทางวาจาและทางกาย เหมือนเช่นที่ภิกษุสงฆ์ได้รับ

มหาวิทยาลัยฟาฏอนี มหาวิทยาลัยอิสลามแห่งเดียวในจังหวัดชายแดนภาคใต้ที่ได้รับการรับรองจากรัฐบาล ยังคงเปิดสอนหลักสูตรพิเศษให้กับนักเรียนชาวมุสลิม โดยจัดการเรียนการสอนเป็นภาษาไทย อังกฤษ อาหรับ และมลายู ตลอดจนจัดให้มีหลักสูตรสันติศึกษาเป็นหลักสูตรบังคับ และผนวกหลักการทางศาสนาเข้ากับหลักสูตรส่วนใหญ่ที่เปิดสอน จนถึงสิ้นปี มหาวิทยาลัยฟาฏอนีมีนักศึกษาประมาณ 3,000 คน และบุคลากรวิชาการประมาณ 250 คน

ที่โรงเรียนรัฐบาลแห่งหนึ่งในพื้นที่ของวัดพุทธในจังหวัดปัตตานี ซึ่งเป็นจังหวัดชายแดนภาคใต้ที่ประชากรส่วนใหญ่เป็นชาวมุสลิม นักเรียนชาวมุสลิมยังสามารถใส่ผ้าคลุมผมไปโรงเรียนระหว่างรอการพิจารณาคดีของศาลปกครองยะลาว่า การสวมเครื่องแบบในลักษณะดังกล่าวขัดต่อกฎหมายหรือไม่ คดีดังกล่าวสืบเนื่องมาจากเหตุการณ์ปี 2561 ที่ผู้ปกครองชาวมุสลิมยื่นเรื่องคัดค้านระเบียบกระทรวงศึกษาธิการฉบับใหม่ ซึ่งห้ามนักเรียนแต่งกายตามความเชื่อทางศาสนาของตน และกำหนดให้สวมเครื่องแบบที่โรงเรียนและวัดยอมรับเท่านั้น โดยไม่อนุญาตให้สวมใส่เครื่องแต่งกายตามศาสนา

ตั้งแต่ปีงบประมาณ 1 ตุลาคม 2562 ถึง 30 กันยายน 2563 รัฐบาลจัดสรรงบประมาณให้แก่กรมการศาสนาสำหรับโครงการริเริ่มเกี่ยวกับศาสนาต่าง ๆ นอกจากพระพุทธศาสนาประมาณ 435 ล้านบาท (14.54 ล้านเหรียญสหรัฐ) เทียบกับ 415 ล้านบาท (13.87 ล้านเหรียญสหรัฐ) ในปีงบประมาณก่อนหน้า โดยในจำนวนนี้ ประมาณ 341.8 ล้านบาท (11.42 ล้านเหรียญสหรัฐ) จัดสรรไว้สำหรับวางแผนเชิงยุทธศาสตร์เพื่อการส่งเสริมศาสนา ศิลปะ และวัฒนธรรม รวมทั้งความร่วมมือระหว่างความเชื่อ ผ่านโครงการสร้างสันติภาพต่าง ๆ ในจังหวัดชายแดนภาคใต้ เทียบกับ 341.5 ล้านบาท (11.41 ล้านเหรียญสหรัฐ) ในปีงบประมาณก่อนหน้า รัฐบาลยังจัดสรรงบจำนวนประมาณ 22.7 ล้านบาท (759,000 เหรียญสหรัฐ) สำหรับการเทิดพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร กษัตริย์ในรัชกาลก่อนด้วย นอกจากนี้ รัฐบาลได้จัดสรรงบประมาณจำนวน 4,850 ล้านบาท (162.1 ล้านเหรียญสหรัฐ) ให้สำนักงานพระพุทธศาสนาแห่งชาติแยกต่างหากจากกรมการศาสนา ซึ่งเป็นจำนวนเท่ากับในปีงบประมาณก่อนหน้า โดยในจำนวนนี้เป็นงบประมาณสำหรับโครงการส่งเสริมความสามารถและพัฒนาทุนมนุษย์จำนวน 1,870 ล้านบาท (62.5 ล้านเหรียญสหรัฐ) ตลอดจนงบบริหารงานบุคคล 1,600 ล้านบาท (53.48 ล้านเหรียญสหรัฐ) โครงการศึกษา 1,100 ล้านบาท (36.76 ล้านเหรียญสหรัฐ) และโครงการแก้ไขความขัดแย้งและพัฒนาพื้นที่ชายแดนภาคใต้ 242 ล้านบาท (8.09 ล้านเหรียญสหรัฐ)

รัฐบาลยังคงให้การรับรองคณะกรรมการอิสลามประจำจังหวัดที่ได้รับการแต่งตั้ง ซึ่งมีหน้าที่ให้คำแนะนำแก่ผู้ว่าราชการจังหวัดเกี่ยวกับประเด็นด้านศาสนาอิสลาม การตัดสินใจเกี่ยวกับการตั้งมัสยิด การย้ายมัสยิด การรวมมัสยิด และการยุบเลิกมัสยิด การแต่งตั้งอิหม่าม รวมทั้งการออกประกาศและการอนุมัติศาสนกิจของศาสนาอิสลาม สมาชิกคณะกรรมการในจังหวัดชายแดนภาคใต้ยังคงรายงานว่า คณะกรรมการบางคนให้คำปรึกษาด้านการจัดการกับประเด็นชาติพันธุ์ชาตินิยมและความตึงเครียดทางศาสนาในพื้นที่แก่เจ้าหน้าที่รัฐบาล

ไทยมีพระสงฆ์เผยแผ่พระพุทธศาสนา โดยเฉพาะบริเวณชายแดนที่มีกลุ่มชาติพันธุ์ของประเทศอาศัยอยู่ โดยได้รับเงินทุนบางส่วนจากรัฐบาล จากข้อมูลของสำนักงานพระพุทธศาสนาแห่งชาติ พระสงฆ์ที่เผยแผ่ศาสนาทั่วประเทศมีจำนวน 5,383 รูป โดยจะต้องผ่านการฝึกอบรมและเข้าร่วมโครงการการศึกษาที่มหาวิทยาลัยมหามกุฏราชวิทยาลัยหรือมหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย ก่อนที่จะได้รับการแต่งตั้งจากมหาเถรสมาคมให้เผยแผ่พระพุทธศาสนา ทั้งนี้ ตามกฎข้อบังคับของทางการ พระภิกษุต่างชาติไม่ได้รับอนุญาตให้เป็นผู้เผยแผ่พระพุทธศาสนาภายในประเทศ

กลุ่มครูสอนศาสนาต่างชาติที่จดทะเบียนและมีวีซ่าดำเนินงานในประเทศตลอดทั้งปีมีจำนวน 11 กลุ่ม ได้แก่ ศาสนาคริสต์ 6 กลุ่ม ศาสนาอิสลาม 1 กลุ่ม ศาสนาฮินดู 2 กลุ่ม และศาสนาซิกข์ 2 กลุ่ม ซึ่งจำนวนดังกล่าวไม่แตกต่างจากปีที่ผ่านมา ทั้งนี้ มีผู้เผยแผ่ศาสนาคริสต์ที่จดทะเบียนจำนวน 1,357 คน กลุ่มมุสลิม ซิกข์ และฮินดูมีครูสอนศาสนาในประเทศในจำนวนที่น้อยกว่า ครูสอนศาสนาต่างชาติจำนวนมากเข้าประเทศโดยใช้วีซ่าท่องเที่ยว และชักชวนคนให้เปลี่ยนศาสนาได้โดยไม่ต้องได้รับอนุญาตจากกรมการศาสนา ครูสอนศาสนาต่าง ๆ นอกจากพระพุทธศาสนาไม่ได้รับเงินทุนหรือเงินช่วยเหลือจากรัฐ

ถึงแม้ว่าศาสนจักรของพระเยซูคริสต์แห่งวิสุทธิชนยุคสุดท้าย (มอรมอน) จะไม่ได้เป็นกลุ่มศาสนาที่ทางราชการรับรอง แต่ก็ได้รับอนุญาตจากกระทรวงการต่างประเทศและสภาความมั่นคงแห่งชาติ ให้มีผู้สอนศาสนาจำนวน 200 คนได้เป็นพิเศษ การระบาดใหญ่ของโรคโควิด-19 และระเบียบข้อบังคับด้านการเข้าเมืองที่ตามมาทำให้จำนวนผู้เผยแผ่ศาสนาชาวมอรมอนที่เดินทางเข้าประเทศลดน้อยลงอย่างมากในระหว่างปี

หมวดที่ 3. สถานภาพของการให้ความเคารพทางสังคมต่อเสรีภาพในการนับถือศาสนา

รายงานความรุนแรงต่อกลุ่มศาสนาต่าง ๆ ส่วนใหญ่จำกัดอยู่ในจังหวัดชายแดนภาคใต้ที่กลุ่มก่อความไม่สงบเชื้อสายมาเลย์มุสลิมยังคงโจมตีชาวพุทธและชาวมุสลิมอยู่ ทางการอ้างว่า กลุ่มก่อความไม่สงบชาวมุสลิมก่อเหตุวางระเบิดในจังหวัดสงขลาเมื่อวันที่ 24 กุมภาพันธ์ ซึ่งส่งผลให้มีผู้บาดเจ็บอย่างน้อย 10 ราย โดยเป็นชาวพุทธ 9 คนและชาวมุสลิม 1 คน ในจำนวนนี้มีทั้งปลัดอำเภอ อาสาสมัครรักษาดินแดน ชาวบ้าน และนักเรียน เจ้าหน้าที่คาดว่า การโจมตีดังกล่าวเป็นการตอบโต้เหตุการณ์สังหารชาวบ้านมุสลิม 5 คนในจังหวัดนราธิวาสเมื่อวันที่ 23 กุมภาพันธ์ ซึ่งศูนย์เฝ้าระวังสถานการณ์ภาคใต้ระบุว่าเป็นการสังหารนอกกระบวนการยุติธรรม ไม่มีรายงานการโจมตีพระภิกษุหรือวัด ตลอดจนการโจมตีจุดตรวจครั้งใหญ่ ซึ่งแตกต่างจากปีที่ผ่าน ๆ มา

กลุ่มผู้นับถือศาสนาพุทธบางกลุ่มแสดงความคับข้องใจต่อข้อยกเว้นต่าง ๆ ที่พวกเขามองว่าเป็นสิทธิพิเศษสำหรับชาวมุสลิมเท่านั้น เช่น ความช่วยเหลือด้านการเงิน การจ้างงาน และการลดเกณฑ์การสอบเข้าศึกษาในมหาวิทยาลัยให้กับนักเรียนชาวมุสลิม

ในเดือนกุมภาพันธ์ คณะกรรมการอิสลามประจำจังหวัดเชียงใหม่ยื่นหนังสือถึงทางการในกรณีที่มีการจัดกิจกรรมต่อต้านชาวมุสลิมในจังหวัดเชียงใหม่และลำพูนโดยองค์กรปกป้องพระพุทธศาสนาเพื่อสันติภาพ ซึ่งคณะกรรมการกล่าวว่าเป็นขบวนการหัวรุนแรง ระหว่างการอภิปรายในรัฐสภาเมื่อเดือนมิถุนายน สมาชิกพรรคประชาธิปัตย์ ซึ่งเป็นพรรคร่วมรัฐบาล ได้ยื่นญัตติร้องเรียนกลุ่มดังกล่าวต่อนายกรัฐมนตรี โดยระบุว่าองค์กรนี้จัดกิจกรรมและจัดทำสื่อต่อต้านชาวมุสลิม รวมถึงพยายามขัดขวางการสร้างและจดทะเบียนมัสยิด ในเดือนมิถุนายน นายศุภชัย โพธิ์สุ รองประธานสภาผู้แทนราษฎร และนายเทวัญ ลิปตพัลลภ รัฐมนตรีประจำสำนักนายกรัฐมนตรี ซึ่งมีหน้าที่รับผิดชอบกิจการด้านศาสนา ให้คำตอบว่า สำนักงานพระพุทธศาสนาและมหาเถรสมาคมได้แจ้งให้บรรดาภิกษุและวัดไม่ยุ่งเกี่ยวกับขบวนการแล้ว

นักเคลื่อนไหวชาวพุทธยังคงรณรงค์เพื่อให้พระพุทธศาสนาเป็นศาสนาประจำชาติ แนวคิดนี้ยังเป็นนโยบายของพรรคแผ่นดินธรรม ซึ่งมีนายกรณ์ มีดี ชาวพุทธชาตินิยม เป็นหัวหน้าพรรค นอกจากนี้ พรรคยังเรียกร้องให้มีการจัดตั้งชุมชนสำหรับชาวพุทธโดยเฉพาะในพื้นที่ 3 จังหวัดชายแดนภาคใต้ซึ่งประชากรส่วนใหญ่เป็นชาวมุสลิม คณะกรรมการการเลือกตั้งระบุว่า จนถึงเดือนตุลาคม พรรคแผ่นดินธรรมมีสมาชิก 8,573 คนและที่ตั้งสาขาประจำภาค 5 แห่ง

หมวดที่ 4. นโยบายและการมีส่วนร่วมของรัฐบาลสหรัฐอเมริกา

เจ้าหน้าที่ของสถานเอกอัครราชทูตสหรัฐฯ พบกับเจ้าหน้าที่จากสำนักงานพระพุทธศาสนาแห่งชาติ และกรมการศาสนา กระทรวงวัฒนธรรม ตลอดจนผู้นำศาสนาต่าง ๆ รวมถึงนักวิชาการ และสมาชิกจากภาคประชาสังคมหลากหลายกลุ่ม เพื่อหารือถึงความพยายามในการส่งเสริมพหุนิยมทางศาสนา การยอมรับความต่างทางศาสนา และการเสวนาระหว่างศาสนา ในเดือนกันยายน เอกอัครราชทูตจัดการประชุมโต๊ะกลมระหว่างผู้เข้าร่วม 16 คน ซึ่งประกอบไปด้วยผู้นำทางศาสนา เจ้าหน้าที่รัฐ และตัวแทนจากภาคประชาสังคมและภาควิชาการ เพื่อเฉลิมฉลองโอกาสครบรอบ 142 ปีแห่งการประกาศพระบรมราชโองการว่าด้วยเสรีภาพในการนับถือศาสนา พ.ศ. 2421 ผู้ร่วมสัมมนาได้อภิปรายถึงการยอมรับความต่างทางศาสนาในบริบทของประวัติศาสตร์ไทยด้านวัฒนธรรม กฎหมาย และเศรษฐกิจ ตลอดจนพิจารณาว่า เสรีภาพในการนับถือศาสนาสามารถส่งเสริมการพัฒนาทางสังคมและเศรษฐกิจได้อย่างไร สถานเอกอัครราชทูตยังได้ตีพิมพ์บทความแสดงความคิดเห็นโดยเอกอัครราชทูตในสื่อทั้งภาษาอังกฤษและไทย เพื่อเน้นย้ำถึงการยอมรับความต่างทางศาสนาและความร่วมมือระหว่างความเชื่อ

ในเดือนสิงหาคม เอกอัครราชทูตกล่าวปาฐกถาที่มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย (มจร) ซึ่งเป็นมหาวิทยาลัยสงฆ์ที่เก่าแก่ที่สุดของไทย โดยผู้เข้าร่วมเป็น “พระธรรมทูต” ซึ่งจะไปประจำในวัดไทยพุทธทั่วโลก รวมทั้งกว่า 100 แห่งที่ตั้งอยู่ในสหรัฐฯ ปาฐกถาดังกล่าวเน้นย้ำถึงเสรีภาพในการนับถือศาสนาของทั้งสหรัฐฯ และไทย ตลอดจนบทบาทเชิงบวกของเสรีภาพในการนับถือศาสนาต่อความเจริญรุ่งเรืองด้านสังคมและเศรษฐกิจของชาติ การไปเยือนมหาวิทยาลัยสงฆ์ในครั้งนี้เป็นการส่งเสริมความร่วมมือระหว่าง มจร และสถานเอกอัครราชทูตสหรัฐฯ ในการสนับสนุนการเสวนาระหว่างศาสนา อันรวมไปถึงการเสวนาระหว่างชุมชนชาวพุทธ ซึ่งเป็นศาสนาที่มีผู้นับถือมากที่สุดในไทย และชาวมุสลิมด้วย

ในเดือนมิถุนายน เอกอัครราชทูตเข้าเฝ้าสมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ซึ่งเป็นประมุขแห่งคณะสงฆ์ไทย และหารือเกี่ยวกับโอกาสในการจัดกิจกรรมเสริมสร้างเสรีภาพในการนับถือศาสนาร่วมกัน